Toruń, Polska 2013

Realizując działanie w ramach udziału w programie rezydencyjnym LOCIS, Pasożyt zatrudnił bezrobotną, samotną matkę do namalowania dwóch obrazów z motywem spirali. Obrazy powstawały w domu zatrudnionej, a dokumentacją procesu ich powstawania zajmowała się jej najbliższa rodzina: córka i syn.

Wszystkie poniższe teksty są na dokumentacyjnych tablicach, które są częścią pracy.

13.12.2013
Najprościej jest opisać wszystko w punktach i podpunktach, więc tak zrobię:
1. Wszystkie wydarzenia dzieją się w ramach programu rezydencyjnego LOCIS w CSW w Toruniu (LOCIS dzieje się równolegle też w Centrum Rzeźby w Leitrim w Irlandii i w Bortryka w Sztokholmie w Szwecji). Jestem z Torunia, z tego względu bardzo intrygująca jest dla mnie idea mojej rezydencji tu. Szybko zdecydowałem się na maksymalne zwrócenie się ku lokalności.
2. Każdy z artystów otrzymał 2 000 zł na produkcję swojej artystycznej realizacji + 500 zł na prace techniczno-montażowe (których od samego początku chciałem uniknąć, by zwiększyć ilość środków do dyspozycji):
– pierwotnym pomysłem było zatrudnienie kogoś do pracy na czas trwania wystawy, czyli od 13 grudnia 2013 do 20 lutego 2014. Nie chciałem, aby moje pieniądze na produkcję poszły na zakup jakichś tam materiałów, tylko żeby ktoś je bezpośrednio dostał;
– (podstawą mojego działania jest bycie pasożytem względem tzw. art worldu (świata sztuki), a jak jest pasożyt, to może być także żywiciel, więc z czasem chciałem równolegle prowadzić działalność żywicielską, czyli dawanie bezpośredniego i jednoznacznego dobra ze swojej sztuki; uznałem, że jedynie sensowne jest nakierowanie żywicielstwa na społeczeństwo (moje starsze działania np. Chętnie pomogę, Dam pracę));
– początkowo pieniądze miały trafić do osoby z Torunia (oznaczałoby to ogłoszenie o pracę, nabór, listy motywacyjne, spotkania i wybór takiej osoby), która malowałaby spirale* na wystawie w godzinach otwarcia instytucji, gdzie widz mógłby ją obserwować (zarówno spirale jak i osobę malującą na dwóch dużych płótnach, czarną spiralę na białym płótnie i białą spiralę na czarnym płótnie (odwołuję się to do setnej rocznicy Manifestu Supermatyzmu Kazimierza Malewicza, ale to jest takie dalekie tło działania, może ciekawe dla krytyków sztuki); to tak w dużym skrócie; niestety, czegoś mi brakowało: dwa płótna 2x2m to 760 zł + farby i pędzle = 1000 zł… = sporo;
– z czasem pomysł przerodził się w zrobienie otwartego konkursu na jakikolwiek pomysł do realizacji w Toruniu, ograniczenie środków na materiały do dwóch płócien, 1×1 m + farby/pędzle=350 zł i więcej kasy dla wybranego wykonawcy w postaci osoby lub może nawet organizacji, dokumentacja i materiał zdjęciowy zawieszany wokół malowanych spirali*, spirale malowane w przestrzeni wystawowej; nabór, listy motywacyjne, opisy pomysłów, jakikolwiek pomysł, w założeniu: od kulturalnego działania po osoby w rzeczywiście trudnej sytuacji finansowej z opisem na co potrzebują – na tych osobach najbardziej mi zależało, ale wydawało się jednak mało prawdopodobne, by najbardziej potrzebujące osoby usłyszały o tym i rzeczywiście przyszły, a jakby przyszły to według mnie byłoby zbyt cyniczne, żeby wśród takich osób robić „konkurs” i selekcję…, więc zostałyby osoby związane z kulturą, czyli moi bliżsi/dalsi znajomi, czyli pieniądze zostałyby w niemalże tym samym obiegu;
– stwierdziłem, że muszę nakierować swoją uwagę na kogoś, kto rzeczywiście potrzebuje pieniędzy, wpadłem na pomysł znalezienia potrzebującej rodziny z Bydgoskiego Przedmieścia (tu się wychowałem). Pomyślałem, że zbyt problematyczne dla rodziny byłoby malowanie w przestrzeni ekspozycyjnej – bardziej komfortowe będzie malowanie w domu. Do tego idealnie, jakby zgodzili się sami dokumentować malowanie spirali*, muszę tym samym załatwić jakiś tani aparat (aparat + karta pamięci = 350 zł), czyli z 2500 zł wydam 700 zł na materiały; spodziewałem się, że tablice do zawieszania zdjęć znajdziemy w magazynie CSW, dział techniczny użyczy mi także narzędzi, a zdjęcia będę drukować na instytucjonalnej drukarce, więc z tego tytułu nie poniosę kosztów, a 1800 zł zostanie dla rodziny; całościowo uznałem, że to słuszny, dobry i cieszący mnie pomysł.
3. Zacząłem myśleć. Potrzebuję uczciwej rodziny (ktoś łatwo mógłby po kilku dniach schować farby i płótna (później je sprzedać na pchlim targu), ukraść aparat i powiedzieć, że niestety, ale już nie ma – jak niestwarzająca problemów osoba pijąca z rodziny to może i „znajomy” rodziny). Sam rodziny nie znajdę, muszę się kimś wesprzeć. Przypomniałem sobie, że mam koleżankę – Monikę Szlosek, pracującą w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie działającym na Bydgoskim Przedmieściu. Poszedłem. Pomysł się spodobał. Pani Iza Sławińska, która pracuje w interesującej mnie dzielnicy, zaproponowała rodzinę Wioletty – samotnej mamy z trójką dzieciaków.
4. Poszedłem do Wioletty. Ucieszyła się. Moją propozycję przyjęła z wielkim entuzjazmem, zgodziła się także na publikację swojego wizerunku i samodzielnego dokumentowania malowania, a nawet pisania notek w trakcie całego działania. Podczas naszego pierwszego spotkania opowiadałem już o spiralach*, syn na tyle złapał temat, że poszedł do swojego pokoju i spróbował rysować małe spirale na kartce. Ostatecznie Wioletta uznała, że będzie to także ciekawe zajęcie ze względu na wspólną rodzinną aktywność. Ustaliliśmy czas na namalowanie spiral do 20 lutego, ale to, kiedy Wioletta z rodziną będą malować, to już ich indywidualna sprawa – ja jedynie czasem wpadnę na herbatę, by porozmawiać i przegrać zdjęcia.
5. Nazwa. Pracy celowo nie nazywam, ale tym, którzy potrzebują nazwy, podaję robocze pomysły: Bez tytułu, Następny rozdział, Przywilej pracy, Rodzinna spirala.

*spirala to wątek, który maluję od roku – nawarstwiające się, niegeometryczne, akceptujące błędy podczas malowania, czyli w efekcie bardzo organiczne i jak to spirale – hipnotyzujące oraz stwarzające efekty optyczne; malowanie spirali nie jest wcale takie łatwe, to jednak żmudna praca, która wymaga cierpliwości i skupienia, ale każdy może namalować spiralę, każdy będzie miał też inną linie, inną dynamikę linii, inne podejście do błędu. Dzięki temu spirala akceptuje każdą osobę i na swój sposób ukazuje jej indywidualność; niezależnie kto ją będzie malował, to i tak będzie dobrze działać wizualnie, zawsze będzie estetyczna.

 

 

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

List Wioletty:
Toruń 12.12.2013 r.
Udział w tym projekcie jest dla mnie i dla moich dzieci bardzo ciekawym przeżyciem. Zainteresowało nas to i także zaciekawiło, co z tego wyniknie.
W pierwszej fazie tego projektu, po dostarczeniu produktów, trochę się wystraszyliśmy i zadaliśmy sobie wspólnie pytanie: „Czy nam się uda?”.
Zaczęliśmy dwa dni temu i wiem już na pewno, że to pytanie, które sobie zadaliśmy jest zbędne, ponieważ to co przeżywamy, i jak się wspólnie spajamy, daje nam dużo radości i ciekawych doznań ze strony mojej i moich dzieci.
Nie jesteśmy zamożną rodziną, ale cieszę się, że będziemy bogatsi w nowe doświadczenia, które życie nam przyniosło. Czekamy na wspólne chwile w malowaniu, i jak w dniu dzisiejszym lepieniu z gliny. Dzieci były wręcz zachwycone. Jestem wdzięczna p. Arkowi, że w swoim projekcie, pomyślał nie tylko o sobie, o swoich sukcesach, ale także o takiej rodzinie jak my.
Wiola z dziećmi

 

 

– – – – – – – – –

Płótna w pierwszej fazie były malowane przez wszystkich członków rodziny, na obrazach można zauważyć różnice między poszczególnymi dziećmi i rodzicem w użyciu pędzla (w żargonie artystycznym nazywa się to: gestem malarskim). Szczególnie można to zauważyć na stopniu staranności, który każdy sam sobie narzucał.

– – – – – – – – – – – –

DRUGA TABLICA:

Na zdjęciach próbowałem ująć cały proces: rozmowy w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie, rozmowy w CSW, zakupy materiałów, spotkania w domu Wioletty i jej rodziny oraz zdjęcia przy malowaniu płócien wykonane już przez dzieci Wioletty: Olę, Tymka i Zosię. Czasem także dodałem zdjęcie, w jakich warunkach ja opracowuję zdjęcia, czyli np. na korytarzu w CSW.

– – – – – – – – – –

Celem pierwszej fazy było uchwycenie przez Wiolettę i dzieciaki specyfiki malowania spiral przed wejściem na docelowe płótna. Umówiliśmy się, że zaczną od szkiców na mniejszych płótnach. Zwiększy to pewność siebie oraz wyprzedzi wątpliwości przed większymi formatami. Dzieci też chciały malować, więc przygotowałem dla nich kwadratowe kartki.

– – – – – – – – – – – – – – – – – –

Wioletta z dzieciakami planowo miała czas na namalowanie obrazów od 10 grudnia 2013 do 20 lutego 2014 roku, czyli nieco ponad dwa miesiące.
W trakcie tego czasu byłem w ciągłym kontakcie z Wiolettą i jak tylko przebywałem w Toruniu, to ich odwiedzałem (aktualnie nie mieszkam w Toruniu). Na bieżąco wiedziałem, na jakim etapie jest praca z obrazami, czy są jakieś wątpliwości, etc, ale także rozmawialiśmy o ogólnej sytuacji bytowej: rynku pracy (Wioletta ciągle od ponad 3 lat szuka pracy, czy to przez Urząd Pracy, czy próbuje gdzieś pracować dorywczo) i z tym związanej rodzinnej sytuacji finansowej (często rozmawialiśmy także o zapomogach i pomocy socjalnej). Nie ukrywajmy – samotna matka z trójką dzieci, w tym dwójką małych, nie jest zachęcająca dla potencjalnych pracodawców.
Dla przykładu. Z tego co pamiętam, to w ciągu dwóch miesięcy sezonu zimowego wszystkie dzieciaki się rozchorowały.
Właśnie w takim kontekście powstawały obrazy.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

TRZECIA TABLICA:

Praca odgrywa dużą rolę w życiu człowieka i społeczeństwa. W wielkim uproszczeniu można powiedzieć, że spełnia ona trzy podstawowe i współzależne funkcje: ekonomiczną, dochodową i społeczną.
Funkcja ekonomiczna jest czynnikiem tworzenia produktu społecznego. Praca tworzy nowe wartości, umożliwia wzrost produkcji dóbr i usług, przyczynia się do wzrostu dobrobytu społecznego. Praca jest najbardziej aktywnym czynnikiem procesu gospodarczego, ponieważ to ludzie uruchamiają maszyny, środki transportu czy środki finansowe.
Funkcja dochodowa jest środkiem uzyskiwania przychodów. Ludzie pracują głównie dlatego, aby uzyskiwać dochody niezbędne do życia.
Funkcja społeczna jest środkiem zaspokojenia aspiracji zawodowych i społecznych. Ludzie spędzają w środowisku pracy znaczną część swojego życia.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

„Praca to coś, co daje pieniądze, dzięki którym można funkcjonować w społeczeństwie; to coś, co pozwala człowiekowi czuć się potrzebnym i, z czego można czerpać satysfakcję; to coś, co pozwala poznać nowych ludzi i rozwija horyzonty.” (wypowiedź znaleziona na forum internetowym poświęconemu rynkowi pracy)
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Brak pracy jest brzemienny w skutkach.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Wioletta nie ma pracy, ale na szczęście ma rodzinę.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

CZWARTA TABLICA:

Mam nadzieję, że dzięki mojemu pomysłowi i wykorzystaniu kapitału finansowego do realizacji projektu artystycznego, przerwałem na chwilę spiralę bezrobocia, przekazałem mały zastrzyk finansowy oraz udało mi się dodać trochę otuchy.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Myślę, że Wioletta z dzieciakami, wywiązała się z przyjętej pracy.